Türkçeye Çevrilip Özetlenen Makale: Enno Giele, Evidence for the Xiongnu in Chinese Wooden Documents from the Han Period, 49-75, Xiongnu Archaeology Multidisciplinary Perspectives of the First Steppe Empire in Inner Asia, Vor- und Frühgeschichtliche Archäologie Rheinische Friedrich-Wilhelms-Universität Bonn, 2011
Çeviren ve İnceleyen: Enes Adıgüzel
Çin’in kuzeybatısındaki Gansu’nun Dunhuang bölgesinde ve onun komşu bölgelerindeki savunma duvarlarının yıkıntılarında Han dönemine ait ahşap üzerine fırça ve mürekkeple yazılmak suretiyle hazırlanmış çok sayıda resmi belge kalıntısı bulunmuştur. Bu bölgelere İç Moğolistan, Gobi çölünde yer alan Juyan ve komşu bölgeleri de dâhildir. Elde edilen belgeler incelendiğinde genel olarak iki türlü izlenimde bulunabiliriz: Birincisi, bunlar Hunlar hakkında eski kaynaklardan bildiğimiz gelenek, davranış, ritüel, dil, siyasi yapı ve daha fazlası hakkında çok az da olsa tarihsel kaynak görevi görmektedir. Bu belgelerin hazırlanmasında yarı okur-yazar, siyasi analiz anlayışı kısıtlı sınır muhafızlarının etkisi çoğunluktadır. Bunlar Jül Sezar’ın, düşmanları hakkında yazarken kullandığı entelektüel zekâ gibi liderlerin derin düşünce ve anlayışlarına sahip değillerdi. Fakat bu kaynaklar tarihe tanıklık ettiğinden dolayı birinci el kaynak olarak vazife görmektedir. İkincisi, bu belgelerde ağırlıklı olarak Hunların yer edinmesine rağmen “Xiongnu” adı yerine “düşman” veya “barbar” anlamına gelen kavramlara yer verilmekte veya Hunlar doğrudan bahsedilmek yerine ima edilmektedir. Oysaki bu bölgelerdeki sınır savunmaları ağırlıklı olarak bu insanlara karşı oluşturulmuştur.
Hunlar muhtemelen Çin kaynaklarında düşman anlamına gelen “Lu”, barbar anlamına gelen “Hu”, barbar düşmanlar anlamına gelen “Hulu” ve atlı anlamına gelen “Ji” karakterleriyle tanımlanmaktaydı. Bu karakterlerin doğrudan Hunları kastettiği zayıf bir ihtimaldir. Zira bu tanımlar Çin’in diğer düşman topluluklarını, mesela proto-Tibetli Qiangları da karşılamaktadır. Fakat yazılı belgelerin bulunduğu mevkilerin geneli sıklıkla kuzey sınırlarında olduğundan dolayı buraya saldırılarda bulunan Hunlarla örtüşmektedir. Bu durumda – en azından önceki Han Hanedanlığı dönemi(mö. 206 – ms. 9) ve Wang Mang Dönemi (ms. 9-23) için – yukarıda belirttiğimiz karakterlerin Hunları ifade ettiğini varsaymamız mümkündür.
Bunlar dışında “Xiongnu”, bazen köle anlamındaki “Nu”, “Chanyu”, “Rizhu Wang”, “Zhizhi(Cici)”, “Huhanye” gibi isimler de bu belgelerde Hunları nitelemektedir.
Çin’in kuzeydoğusunda bulunan ahşap belgeler genellikle İmparator Xuandi(mö.73-49) ile Sonraki Han Hanedanlığı(ms. 26-220) döneminin ilk yılları(ms.32) aralığındadır. Sınırlardaki savunmaların güçlendirilidiği ve Çin egemenliğinin genişlediği dönemler olan Wudi(mö. 140-87) ve Zhaodi(mö. 86-74) dönemlerine dair yazılı belgeler oldukça nadirdir.
Belgelerde Hunların beş aşamaya ayrılabilecek gerilemesini şöyle sıralayabiliriz:
Hanların özgüven ve güçlerinin geri geldiği mö. 129-60 yılları aralığındaki dönem. Savaşçı imparator Wudi mö. 129 yılında akınlar düzenleyerek kuzeybatıda Dunhuang’da ileri savunmalar inşa ederek ve Batı Bölgeleri için Hunlarla mücadele ederek Han Hanedanlığın pasif dış politikasını aktife çevirdi.
Mö. 60-36. Bu aralıkta en önemli olay Hunların rekabet gruplarına bölünmesidir. Uzak batıda Rizhu kral mö. 59 yılında Hanlara biat etti. Bunu Güney Hunlarını temsil eden Huhanye’nin 51 yılında Çin başkentini ziyareti takip etti. Kendisi imparatorluk tarafından en yüksek şekilde onurlandırılsa da Han egemenliğine boyun eğmiş oldu. Kardeşi Cici ise Çin ordusunun ellerinde mö. 36 yılında öldü.
Mö. 36-ms. 10. Bu dönem ilişkiler kaynaklara pek yansımadığından dolayı meçhuldür. Hunlarla Hanların ilişkilerinin bu dönem normal olduğu düşünülmektedir.
Ms. 10-50. 10 yılında Wang Mang Hunları düşman ilan ettikten sonra onların üzerine birkaç ordu gönderdi. Hunları 15 parçaya bölmek istedi fakat başarısız oldu. Wang Mang dönemi ve Sonraki Han Hanedanlığı’nın kuruluşundan itibaren devam eden istikrarsızlık ve iç savaş kuzeyde Hunları cesaretlendirdi.
Ms. 50-91. Mücadelenin son aşaması. Bu dönem içerisinde Hunlar ikiye bölündü. Güney Hunları Çin sınırlarına yerleşip Hanların üstünlüğünü kabul etti. 91 yılına kadar Kuzey Hunları Sonraki Hanlar ile Batı Bölgeleri için mücadele etti. Çinliler ve Sienpiler karşısında mağlup olan Şanyü 91 yılında İli vadisine göçmek zorunda kaldı ve Kuzey Hunlarının Moğolistan’da bıraktığı siyasi boşluğun yerini Sienpiler doldurdu.
Peki ya yukarıda sırasıyla bahsedilen belgelerdeki anahtar kelimeler için bir tarihleme yaparsak nasıl olur?
Mö. 73-72 yıllarına ait, “düşman” olarak nitelendirilen istilalara dair ilk raporlar görülmektedir.
Mö. 60 yılında Rizhu kralın ziyaretinden ve mö.49-36 yılları arasındaki olaylardan bahsederken sadece Hunlar değil aynı zamanda liderler olarak Huhanye ve Cici’den de bahsedilmektedir.
Mö. 36-ms. 10 dönemi karanlıkta kalmaktadır. En azından belgelerde bilinen tarihler kadarıyla Wang Mang dönemine kadar düşman aktivitesi gözükmüyor.
Wang Mang dönemine dair 2-3 uzun belge ve 26-30 yıllarına dair en az 5 belge bulunmaktadır. Hepsi düşman akınlarını rapor etmektedir.
Yine tarihlenebilir bir belge bu dönem için pek yoktur. Hunların öneminin azalması ve bu zamana dair az sayıda belgenin oluşu dikkate değerdir.
Yukarıda saydığımız aşamalar arasından 4. aşamadaki belgelerden neredeyse tümünde – eğer Hunları doğrudan isimleriyle nitelemediklerini düşünürsek – “barbar düşmanlar” kavramı yer almaktadır. Oysaki erken dönemlere ait belgelerde “barbar” değil “düşman” kavramı kullanılmaktadır. Wang Mang dönemi resmi terminolojinin değişip değişmediği meçhuldür. Bu durumun Hunların yanısıra başka kuzey halklarının ortaya çıkışı gibi bazı değişmeleri yansıtıp yansıtmadığı da meçhuldür. Ama en azından 4. aşamaya, yani Wang Mang zamanına kadar “barbar” kavramının yerine “düşman” kavramının kullanıldığı anlaşılmaktadır.
Sınırdan karargâhlara iletilen, gözlemlenmiş düşman hareketi raporları. Görüşlere dayalı olarak çarpışma, akınlar, kaçırma-yağmalama eylemleri ve ölümleri kapsar. Bu belgelerde birkaç istisna dışında düşman atlıları 100’den fazla gözükmez.
Sınırlardan alınan raporlar dolayısıyla karargâhlardan sınır hattına gönderilen uyarı yazıları. Büyük düşman kitlelerinin sınırda bir saldırı hazırlığı için yığıldıkları zamanlarda yazılmış olmalılar. Bu yazılar raporları özetler ve sivillerin, sürülerin ve tarlaların korunması için askerleri uyarmaktadır.
Yaklaşan düşman akınını haber vermek için işaret kulesinden diğer işaret kulelerine gönderilen ateş sinyalleri.
Her iki tarafın savaşçısı için belirlenmiş ödül ve cezaları içeren koşullar ve kanunlar. Teslim olan Hunların ödüllendirilmesi, Hunlara kaçmaya çalışanların tutuklanma kararı gibi raporlar içerir.
Büyük bir politik durumu niteleyen, imparatorluk fermanlarının nadir kopyaları. Biri Wang Mang’ın Hunlarla olan meselesi hakkında bilgiler taşır. Diğeri mö. 49-36 tarihleri aralığında, cezbedici fakat yetersiz bilgi kırıntılarının olduğu parçalardır.
Adli raporlar, erzak ve ekipman maliyetlerinin kayıtları vs. raporlar. Bunlar sınırdaki toplumun iç idaresi ile düşman hareketliliği gibi dış etkenlerle de ilgilidir. Hunlara dair bilgiler genellikle tesadüfi ve ikinci derece, yani dolaylıdır. Mesela mö. 60 yılında Rizhu kralın ziyaretine, Çinli olmayanların yardımcı birliklerine, “düşman” veya “barbar” kelimelerini içeren yer adlarına değinilir.
Yukarıda saydıklarımızdan a ve b türündeki belgelerde Hun(Xiongnu) adı doğrudan gözükmez. Özellikle “düşman” veya “barbar düşman” kavramları gözükür. Sınır muhafızlarının kiminle savaştıklarını belirleyememeleri ya da savaştıklarını insani vasıfta değerlendirmek istemedikleri için onları özel isimleriyle anmama kuralı uygulamaları bu kavram seçiminde etken olup Hunları tek düşman olarak yansıttıklarını ya da Çin’in nefretini yansıtan savunmacı anlayışını gösterir. Belki de ikisi de geçerlidir.
Bunlar dışında c ve d türü belgelerdeki işaret ve kanunlar kısaca düşman veya barbarlar olarak açıklama yapmaz, fakat Hunları özellikle ifade etmektedir. Belki de başkentte düşman ayrımını yapabilecek geniş perspektifli yazarlardan dolayı olabilir. Bu geniş perspektif e maddesindeki fermanlarda da geçerlidir. Hun adının yanısıra düşman veya barbar olarak gösterilen Şanyülerin adları ve unvanları da görülmektedir.
10 Yılında Wang Mang’ın Fermanı: Bu ferman Han Hanedanlığı Tarihi(Hanshu) kitabında yer alan ve Hunlara gönderilen beş general hakkındaki bilgilerle eşleşmektedir. Kısaca şunlar yazmaktadır: “Kaplan Kulağı generali Lin Bao ve Kaplan Öfkesi generali Dai Ji beş generalin sorumluluğunu almakla görevlendirildi ve beş farklı güzergâhta düşman Zhi’nin göğsünü ve karnını ayırmak için harekete geçti(burada Zhi diye bahsedilen Wuchuliu(mö.8 – ms.13) Şanyüdür). Amaç Hunları 15 parçaya ayırıp her birine Jihoushan’ın oğullarını geçirmektir(ayrıca burada barbar düşman kavramı kullanılmaktadır). Ferman, suçları ve ödülleri de kapsamakta, çoğaltılarak köylere, pazarlara, karakollara ve birçok yere asılması emredilmektedir.
MÖ. 60 Yılında Rizhu Kralın Kabul Törenine Dair: Dunhuang’da bulunan iki yazılı belgeden biri bir görgü tanığının açıklamasının tutanağı, diğeri de tespit edilen bazı idari suçların takibi için ast birliklere gönderilen bir mektuptur. Bu belgelerin ilkinde ahırla ilgili bir görevlinin sorumlu olduğu atın telef olduğundan bahsedilmekte, atın Rizhu krala eşlik ederken Min’an civarında rahatsızlandığı anlatılmaktadır. Diğer belgede muhtemelen başkasının beslemekle sorumlu olduğu at arabaları sürücülerine neden tayın verildiği sorulmakta, Rizhu krala eşlik eden heyetin tayınlarının oranı verilmektedir.
Huhanye ve Cici Raporu: Juyan bölgesi sınırında mö. 49-36 yılları arasına dair üst seviye siyasi rapordur. Büyük bir sınır kalesinden vilayetteki karargâhlara iletilen düşman hareketi raporuyla başlar. Ardından bir generalden sınır boyunca birliklerin gönderilmesi istenmektedir. Son bölümde ise rakip Şanyüler Huhanye ve Cici’den bahsedilmektedir.
Burada ilginç olan durum Çinlilerin raporda “barbarlar açgözlü ve düşüncesizdir, kötü ve iki kalplidirler” derken barbar anlamında “Yi Di” karakterlerini kullanmalarıdır. Oysa genellikle Çinliler barbar anlamında “Hu” karakterini kullanmaktaydı. “Yi Di” karakterlerinin doğu ve kuzey barbarları için kullanılıp kullanılmadığı bilinmiyor.
Turfan Beyinin Kaçırılan Kızı: Dunhuang’da bulunan bu belgede soylu bir aileden gelen bir kızın muhtemelen Hunlar tarafından kaçırıldığı bahsedilmektedir. Bu belgenin tarihi belirsizdir.
Teslim olan Hunları ödüllendirme fermanının yanısıra Hunlara teslim olan, Hunlara kaçan veya Çin’e sığınan Hunları almayanlar için tutuklama kararı mevcuttur.
Burada saldırmak anlamındaki “Ji” karakteri kafa karıştırmaktadır. Bu karakter Hunlara saldırıp onların teslim olmasını sağlayanların ödüllendirilmesi görüşünün ortaya çıkmasına neden olmuştur. Fakat belgenin ilerleyen kısımlarında iltica eden Hunların Huhanye’nin idaresinde Güney Hunlarıyla birleştikleri anlatıldığı için “Ji” karakterinin önceki görüşe pek uymadığı görülmektedir.
Bu belgelerden birinde teslim olan 8 bin veya daha fazla insana soylular gibi iki bin ev/mesken ile birlikte tımar ve 500 cattie altın(5 milyon akçe) verileceği yazmaktadır. Teslim olan eski liderlere tekrar lider olarak halkını idare etmesine izin verileceği yazmaktadır. Bu liderlerden biri eğer 200 aile ve 500 süvari ile teslim olursa ona Shaoshangzao(15. Rütbe) rütbesi, 50 cattie altın(500 bin akçe), 100 ev/mesken ve 100 süvari verileceğinden bahsedilmektedir.
Tutuklama kararlarını içeren bir belgede savunması gereken karakolu savunmaktan vazgeçip onu Hunlara ya da diğer barbarlara teslim eden ve firar edenlerden bahsedecek olursak; eğer sıkı bir müdafaa yapamayıp düşmana boyun eğen olursa veya sınırda devriye muhafızı olup da sınırın öte tarafından teslim olmaya gelenleri öldürürlerse bunlar bellerinden ikiye ayrılacaklardır. Eşleri ve çocukları tıraş edilip ağır hizmetlerle hükümlü olacaktır.
Juyan’daki belge ise bize düşmanı ele geçiren veya öldüren Çin askerlerine verilecek ödülleri içerir. Burada bahsedilen düşmanlar Hunlar ve Qianglardır. Bu belgede Gengshi imparatoru Liu Xuan (ms.23-25) ve Wang Bian(Wang Mang?)’dan da bahsedilir. Hunlar için daha yüksek ödüller vaat edilirken bu oran Qianglar için daha azdır.
Bu belgeye göre sağ ele geçirilen düşman casusu için Hun veya Qiang olmasına bağlı olarak 70 bin veya 50 bin akçe ödül vaat edilmektedir. Düşman casusunu yakalamadan yetkililere haber verenlere de yine aynı şekilde 50 bin veya 30 bin akçe verilmektedir. Öldürülen Hun askeri için 50 bin akçe, Hun komutanı için 70 bin akçe verilmekte, Qianglar için ise bunun karşılığında 50 bin ve 30 bin akçe verilmektedir. Düşman askerini veya liderini canlı yakalamanın ödülü bilinmiyor. İlginç bir durum da para ödülü yerine terfi ödülü seçeneğinin de olmasıdır.
Bir diğer belgede ise şu emirler yer almaktadır: “Eğer Hunlar (içeri) girerse veya ellerinde kılıçları çekilmiş vaziyette karakola saldırmak üzereyse subaylar kılıçlarını çeksinler, görevlilere kapıların kapatılıp iki kez kilitlenmesinde yardım edip içeriye doğru çekilsinler.”
Juyan bölgesinde bulunan bu tür belgelerde düşman saldırısına dair işaret parolalarının nasıl başlatılıp sonlandırılacağı yer almaktadır. Bu belgelerde “Xiongnu” adına erkekler anlamında “Ren” eklenerek “Xiongrennu” kavramı kullanılmıştır. Bu belgelerde kısaca şu uyarılar yer almaktadır:
“Subaylar ve görevliler dikkatli biçimde nöbet tutun ve Hunlardan bir hareket gördüğünüzde bayraklar ve ateş işaretleri için belirlenmiş standartlara göre hareket edin!”
“Eğer Hunlar duvardan içeri girerse birlik lideri olan subaylar mektup kanalıyla durumu rapor etmelidir!”
“Eğer Altın kontrol noktasının kuzeyindeki karakollar, kuleler ve dışarıdaki duvarlar Hunları görürse ve hatta Hunlar duvarlardan içeri girerse onlar(sınır muhafızları) odun yığınları yakarak bir işaret vermelidir. Eğer 500 adam ve daha fazlasını görürlerse iki işaret vermelidir.”[1]
“Eğer Hunlar savunma alanından içeri girerse, bin veya binden daha çok iseler iki odun yığını yakarak işaret verin. Eğer onlar karakollara, kalelere, duvarlara ya da tarımsal yerleşimlere saldırırsalar üç odun yığını yakarak işaret verin.”
“Hunlar (Kuzey sınırında) Tianbei’de savunma alanından içeri girdiği gün iki işaret verin. Eğer gece girerseler bir odun yığını yakın ve kule üzerinde meşale yakarak kafanızın üzerinde sallayın. Sabaha kadar durmayın.”[2]
“Eğer Hunlar gündüz vakti savunmanın Jiaqu bölümünden girerseler iki işaret gösterin ve en yükseğe büyük bir bayrak dikin ve bir odun yığını yakın. Eğer gece girerseler bir odun yığını yakın ve iki meşale sallayın. Sabaha kadar durmayın. Tianbei ve Sanshijing’deki muhafızlar bu parolalara göre katılacaktır.”
“Eğer Hunların ya da atlarının sesini duyarsanız ve hava alacakaranlık ise savunmanın dışındaki Hunları gözleyin, her birlik kendi bölgesinde işaretler çıkarsın. Hattaki bitişik karakol kapalı kalmalı ve hareket etmemelidir. Eğer Hunlar gece vakti (içeri) girerseler bir meşaleyi sallayın ve tüm gün durmadan bunu devam ettirin.”
“Eğer Hunlar savunmaları geçerseler ve hava fırtınalı ise işaretler ve ateşler işlevsiz hale gelir. Derhal mektup gönderilmeli ve diğerlerine haber verilmelidir.”
Yer Adları
Belki de Hunların neredeyse her yerde bulunduğuna dair elimizdeki sağlam kanıtları kuzeydeki sınır savunmalarında yer alan birliklerin adları oluşturmaktadır. Bunlarda da “Xiongnu” kavramı yerine “düşman” ve “barbarlar” kavramları yer almaktadır. Birlikleri ifade eden yer adları şunlardır:
Zhilu 制虜 (Düşmanı Kontrol Eden), Wanglu 望虜 (Düşmanı Gözetleyen), Jinglu 驚虜 (Düşmanı Korkutan), Shoulu 收虜 (Düşmanı Aldatan), Qionglu 窮虜 (Düşmanı Yoran), Pinglu 平虜 (Düşmanı Pasifize Eden), Zhelu 遮虜 (Düşmanı Engelleyen), Gonglu 攻虜 (Düşmana Saldıran), Bulu 捕 虜 (Düşmanı Esir Alan), Yaolu 要虜 (Düşmanı Zorlayan), Leilu 累虜 (Düşmanı Yıpratan), Polu 破虜 (Düşmanı Yok Eden), Mielu 滅虜 (Düşmanı Ortadan Kaldıran), Zhilu 止 虜 (Düşmanı Durduran), Jianglu 降虜 (Düşmana Baş Eğdiren); Chihu 斥胡 (Barbarları Kovan), Daihu 代胡 (Barbarların Yerini Alan), Yihu 夷胡 (Barbarları İmha Eden), Nihu 逆胡 (Barbarlara Karşı Çıkan), Shenghu 勝胡 (Barbarları Yenen), Tunhu 吞胡 (Barbarları Yutan), Yanhu 厭胡 (Barbarlardan Nefret Eden), Zenghu 憎胡 (Barbarlardan Tiksinen), Pohu 破胡 (Barbarları Yok Eden), Weihu 威胡 (Barbarlara Korku Veren), Linghu 淩胡 (Barbarları Tahkir Eden), Fuhu 服胡 (Barbarları İtaat Altına Alan).
Alarm Bildirileri
Belgelerde yer alan alarm bildirileri yerel karargâhlara gönderilenler ile askeri ve sivil kesimi uyarmak için gönderilenler olmak üzere ikiye ayrılır.
“ (Gönderen) Guangtian (birliği). Wangyuan’a kadar hattaki her birliğe bildirilmek üzere.
12. ayda Xinwei gününde Wushang lideri, Jiaqu Müfrezesi ve müfreze kâtibi Huairen rapor etmek istedi: Kahvaltı saatinde Linmu nöbet karakolu görevlisi Leren nehrin batısındaki mesafeden 20 düşman atlısı gözlemledi ve derhal işaret kaldırıp bir odun yığını yaktı. Düşman sonra kuzeybatı yönünde uzaklaştı. Kayıp yok. Raporun sonu.
12. ayda Xinwei gününde insanları, tarlaları ve memurları korumakla görevli birlikler, Juyan komutanı ile tahıl ambarı müdürü ve aynı zamanda vekil işini yürüten Yu bir mesajı çoğaltıp iletti: Düşmanın büyük bir kuvveti var ve ayrılmadı fakat birlikte (içeri) girip akın düzenlemeyi istiyorlar. Mesaj ulaştığında sizin bölümünüzdeki sınırlarda devriye gezin ve sıkı biçimde subay ve görevlilere işaret sinyalleri için teyakkuzda olmaları konusunda haber verin ve dikkatlice kontrol edin, dikkatli olun ve uzaktaki (gelişmeleri) gözlemleyin. Yolcuların giriş çıkışlarını yasaklayın, işaret sinyal parolaları oluşturun ve her birini görün, böylece silahlar ve savaş ekipmanları düşmanın eline geçemez. Biz zaten (meydana gelen) kayıpları öğrendik. Bu ciddi bir konudur. Dikkatsiz olmayın. Duruma ve emirlere göre hareket edin.
12. Ayda Renshen gününde Tianbei, Jiaqu ve Weiyang müfreze liderleri, müfreze kâtibi Bao ve nöbet karakolu lideri Ji şu mesajı gönderdi: Düşman büyük bir kuvvete sahip ve birlikte (içeri) girip akınlar düzenlemek istemektedir. Mesaj ulaştığında, hepiniz kendi bölgenizdeki sınırlarda devriye gezmeli ve görevlilere işaret sinyalleri için teyakkuzda olmaları konusunda haber vermeli ve her bir (işaret sinyalini) görmelisiniz. Böylece silahlar ve savaş ekipmanları düşmanın eline geçemez. Biz zaten (meydana gelen) kayıpları öğrendik. Bu ciddi bir konudur. Dikkatsiz olmayın. Duruma ve emirlere göre hareket edin.
“Alarm mesajları çoktan iletilmiştir. Şimdi Yihe (Vilayet Karargâhı) komutanı düşmanın Jiaqu’daki nöbet karakolu Polu’yu(Düşmanı Yok Eden) tuttuğuna dair bir başka mesaj gönderdi. Mesaj ulaştığında herkes teyakkuzda olmalı, devriye gezmeli ve net bir şekilde subay ve görevlilere haber edip (durumu) izah etmelidir. Dikkatlice teftiş edin ve tetikte olun.”
Yazılış tarihlerinin belirtilmesi sebebiyle bu belgeler kronolojik sıraya konulabilmektedir.
Mö. 73: “90 kadar düşman atlısı Zhibei’de Jiaqu karakoluna sızıp bir adamı kaçırdılar; bir arbalet, 20 arbalet oku, bir öküz ve elbiseler aldılar. Yi Chang 182 atlı göndererek düşmanın takip edilmesini sağladı.”
Wang Mang Zamanı(9-23): “Jiaqu birliğinin geçici lideri Jun şapkasını çıkarmakta ve ölümü hakettiğini düşünerek başını yere vurmaktadır. 10. ayın 28. gününde düşman sınırı ihlal ederek subayları ve adamları kaçırdı. Bu utanç verici bir şey ve ben toza boğularak acı verici bir şekilde infaz edilmeliyim.”
“Kafasını yere vurmakta olan Xia Liang rapor eder: (umarım siz) Sizuoqian müdürü zarar görmeden huzurlu ve iyi bir şekilde yaşıyorsunuzdur. Öbür gün kapınızda kendimi takdim etmek istedim fakat acil durum işaretleri yükseldiğinden dolayı mecburen acele ettim ve kapınızda kendimi takdim etmeye gelemedim. Bu utanç verici (hareketten ötürü) kafamı yerden yere vurmaktayım. (Siz saygıdeğer) müdürün ilmini birçok kez almıştım. Yine Renwu (gününde) rapor ediyorum: Düşman Xiao’nun nöbet karakolunu yakıp yıktı. Bu gün gündoğumunda kaleye gittim. Zhang Jun ve diğerleri nöbetteydi. Düşman onu fazlasıyla kuşatmıştı. Bu sabah Xiaohutao[3] demir zırhlarla ve büyük kalkanlarla kuşanmış vaziyette nöbet karakoluna saldıran kırktan fazla düşman atlısını rapor eden birliğini nöbet karakolundan gelip ziyaret etti. (Düşmanlar) ayrıca 11. nöbet karakoluna saldırmış, yok etmiş ve yakıp kül etmişti. Kuzeye doğru, Xiaohutao savunmaların dışında batıdan gelen ondan fazla düşman grubu gözlemledi. (Bunlar) birleşmek için durdular ve 4-5 düşman (grubu?) güneydeki 7. Nöbet karakoluna saldırıp her şeyi yok ettiler, yakıp yıktılar. Gökyüzü karardı, duman ve ateşler sönmedi. Daha sonra yine ertesi gün sabah saatlerinde Wansui Müfrezesi’nin güneyinde dumanlar ve ateşler sönmedi. Bazı düşman grupları yer yer yayıldı. Düşmanların hepsi insanlı ve insansız nöbet karakollarına saldırıyor, çevirme duvarlarının hepsini yok ediyorlardı. Yüz atlı durduğunda – sadece yüz veya yüzden fazla at ile 45 deve – savunmalara ilerleyip 8. nöbet karakolunu yakmaya hazırlardı. Birlik lideri ve baş yetkili Tan ve diğerleri (bunlara) karşı koydu ve her birine (okla?) on atış yaptılar. Düşman savunmalar boyunca ilerlemeye devam etti. (Kalede) sadece görevlilere yetecek 10 bin asker tayını mevcuttur fakat korkarım ki onlar kendilerini savunamayacaklar. Sadece düşmanın saldırıp onları esir almasından korkarım. Ölümü fazlasıyla hak etmiş bir biçimde kafamı yerlere vurmaktayım. Bu benim raporumdur.”
Ms. 27: “(Gönderen) Wansui Müfrezesi, Jianwu’nun 3. yılı, 6. ayı, barbar düşmanlar tarafından çalınan silahlar hakkında: Jiaqu birliğinin 7. nöbet karakolu lideri Xun: Bu yılın 4. Ayında nöbet karakolundan bir adet 6 shi gücünde arbalet, arbalet okları, bronz ok temrenleri olmak üzere toplamda 40 parça ele geçirdiler. Düşman arbalet ve oklarla birlikte Xun’u da alıp kaçtılar.”
Ms. 28: “Jianwu’nun 4. yılının 9. ayının Wuzi gününde katip Hong rapor etmek istedi: Dışarıda geziyordum, ayın 10. gününde Tuotuo birliğine ulaştım. Bana Bu ayın 2. gününde barbar düşmanın Jiaquan vilayetine girdiğini söyledi. (Onlar) Jianshui savunmalarına geldiler ve Jiaofeng’den on sığırı ve bir Tibetli kadını alıkoydular. Onları nehrin öte yanında batıya götürdüler. Dört düşman atlısı atlarını gezdirmek için şehrin tahıl ambarının batısında durdular. 60’dan fazla atlı Jinguan’ın batısında durdu. Ayın 9’sunda kahvaltı saatinde ….. önceki grup Jinguan’ın batısına vardılar. Valinin resmi müdürü Yi ve adamlarının hepsi Juyan’daydı. Birbirlerinden (bir şey) duyamadık. Daha sonra öğle yemeği saatlerinde Shinan karakolundan toz, duman ve ateş yükseldi. Alacakaranlık olduğu saatlerde ateş sonra (devam etti?). Onların barbar düşmanlar tarafından kuşatıldığından endişeliydim. Gece ilerleyen saatlerde kuvvetlere katılmak ve Wang Chang’ı takip etmek için Juyan’a gittim. Durduğumuz Guangdi birliğinin Huchi karakoluna ulaşana kadar birlikte döndük. Düşman nehir sularını ve otlakları takip ederek kuzeye doğru dağıldı.”
Ms. 30: “Bir adet beş shi gücünde arbalet, arbalet için 60 bronz temren. Jiating nöbet karakolu, Jianwu’nun 6. Yılının, 4. Ayının 16. Gününde barbar düşmanlar sınırı ihlal edip girdiler. Görevliler onlara karşı koydu fakat ekipman kaybettiler.”
[1] Burada kastedilen işaretlerin sayıyla nasıl verildiğini hakkında bir bilgi yok. Tasvirden yola çıkacak olursa muhtemelen bir sepetin içini samanla doldurup onu ipe asılı bir şekilde kaldırarak işaret vermiş olabilirler.
[2] Burada muhtemelen işaretin karşı tarafa ulaştığı anlaşılıncaya kadar hareketin devam edilmesi vurgulanmaktadır.
[3] Bu Çince bir ad olarak gözükmemektedir.